AKP ve MHP’nin ‘Basın Kanunu ile Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’ TBMM Başkanlığı’na sunuldu. Teklif ile internet haber siteleri Basın Kanunu kapsamına alındı. Resmi ilan verebilme ve yayın yoluyla işlenecek kabahatlerin kapsamına internet haber siteleri de eklendi. Türk Ceza Kanunu’nun “Kanunlara uymamaya tahrik” unsuruna eklenen husus ile “Halkı aldatıcı bilgiyi alenen yayma” başlıklı yeni bir cürüm tarifi yapıldı. Bu unsurda, “Sırf halk ortasında tasa, endişe yahut panik yaratmak saikiyle; ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu sistemi ve genel sıhhati ile ilgili gerçeğe ters bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli halde alenen yayan kimse, bir yıldan üç yıla kadar mahpus cezasıyla cezalandırılır. Kabahatin, failin gerçek kimliğini gizlemek suretiyle yahut bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, verilen ceza yarı oranında artırılır” sözleri yer aldı.
AKP ve MHP’nin uzun mühlet üzerinde çalıştığı, kamuoyunda ‘sosyal medya düzenlemesi’ olarak bilinen ‘Basın Kanunu ile Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’ TBMM Başkanlığı’na sunuldu.
İnternet haber siteleri basın kanunu kapsamına alındı
Kanun teklifine nazaran; internet haber siteleri, Basın Kanunu kapsamına alındı. İnternet haber sitesi tarifi ise “internet haber ortamında belli aralıklarla haber yahut yorum niteliğinde yazılı, görsel yahut işitsel içerikleri içeriklerin sunumunu yapmak üzere kurulan ve işletilen vadeli yayın” tabirleri ile yapıldı.
İnternet haber sitelerinin faaliyet gösterdiği iş yeri adresi, ticari unvanı, elektronik posta adresi, irtibat telefonu ve elektronik tebligat adresi ile yer sağlayıcısının ismi ve adresinin; kendilerine ilişkin internet ortamında, kullanıcıların ana sayfadan direkt ulaşabileceği biçimde ve irtibat başlığı altında bulunması mecburî hale getirildi. Ayrıyeten internet haber sitelerinde bir içeriğin birinci sefer sunulmaya başlandığı tarih ile sonraki güncelleme tarihlerinin, her erişildiğinde değişmeyecek formda içeriğin üzerinde belirtilmesi de mecburî kılındı.
Periyodik yayınların çıkarılması için verilecek beyanname ve devamındaki süreç için yetkili mercii Cumhuriyet Başsavcılığı yerine Basın İlan Kurumu olarak değiştirildi.
Beyannamelerde eksiklik yahut gerçeğe ters bilgilerin olması durumunda müddetli yayınlara verilen yayın durdurma müeyyidesinin internet haber siteleri için de uygulanmaması öngörüldü. Bu durumda Basın İlan Kurumu’nun, internet haber sitesi vasfının kazanılmadığının tespiti hedefiyle İstanbul asliye ceza mahkemesine başvurmasının önü açıldı.
Basın Kanunu’nun düzeltme ve karşılık ile ilgili kısmına, “İnternet haber sitelerinde ziyan gören kişinin düzeltme ve yanıt yazınının sorumlu müdür, hiçbir düzeltme ve ekleme yapmaksızın, yazıyı aldığı tarihten itibaren en geç bir gün içinde ilgili yayının yer aldığı sayfa ve sutunda URL irtibatı sağlanmak suretiyle birebir puntolarla ve tıpkı halde yayımlamak zorundadır” ibaresi eklendi.
Yayın hakkında; erişimin engellenmesi, içeriğin çıkarılması yahut bizatihi çıkarılması kararlarının verilmesi durumunda düzeltme ve karşılık metninin ana sayfada bir hafta mühletle yayımlanması kuralı getirildi.
Basın kartı taşıma kaideleri
Basın Kanunu’nun hedefleri kısmına, ‘basın kartına ait metot ve asıllar belirlenmesi’ ibaresi de eklendi. Basın kartı, ‘bu kanunda belirtilen bireylere verilen kimlik kartı’ olarak tanımlandı.
Basın kartı başvurusu, niteliği ve çeşitleri; basın kartı alabilecek bireyler ile basın kartı alabilecek şahıslarda aranan koşullara ait düzenlemeler; Basın Kanunu içinde düzenlendi.
Bu düzenleme “Yargı kararları doğrultusunda basın kartının basın ve söz özgürlüğüyle ilişkilendirilmesi sebebiyle basın kartının kimlere verileceğinin kanunla düzenlenmesi öngörülmüştür” sözleri ile gerekçelendirildi.
Basın Kartı alabilecek şahıslarda aranan koşullar ortasında sayılan, “terör hataları ve terör emeliyle işlenen hatalardan karar giymemiş olmak” kaidesine; “Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanun’un 4. Hususu uyarınca karar giymemiş olmak” kararı de eklendi.
Basın Kanunu’na “Yönetmelik” başlığı altında bir unsur eklendi. Ek unsur ile; basın kartlarının hali, medya kuruluşlarında aranacak koşullar, kontenjanlar, Basın Kartı Komitesi üyelerinin belirlenmesi, çalışma ve karar alma metotları, müracaat çeşitleri ile müracaatta istenilecek dokümanların İrtibat Başkanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenleneceği kararı getirildi.
Basın Kanunu’na bir de süreksiz unsur eklendi. Süreksiz unsur, Basın Kanunu kapsamına alınan internet haber sitelerinin, üç ay içinde kanunun yükümlülüklerini yerine getirmeleri gerektiği düzenlemesini içerdi.
Ayrıyeten yeni kanunun yürürlüğe girmesinden evvel verilmiş basın kartlarının geçerliliklerini müdafaaya devam edeceği de süreksiz husus ile düzenlendi.
İnternet sitelerinin resmi ilan verebilmesi düzenlendi
Basın İlan Kurumu Genel Müdürlüğü’nün gazetelerin yanı sıra internet haber sitelerine de resmi ilan ve reklam verebilmesi düzenlendi. Basın İlan Kurumu Genel Müdürlüğü’nün gazetelere ve mecmualara uyguladığı reklam ve ilan müeyyidelerinin aynısının internet siteleri için de uygulanmasının önü açıldı. Resmi ilan ve reklam yayınlayacak internet sitelerinin taşıması gereken koşullar ve yerine getirmesi gereken sorumlulukların, kanunun yayınlanmasından sonraki altı ay içinde çıkarılacak yönetmelikle belirlenmesi gerektiği karar altına alındı.
Yayın yoluyla işlenen cürümler kapsamına haber siteleri de eklendi
Yayın yoluyla işlenecek cürümlerin kapsamına gazeteler ile basılmış eserler ile birlikte internet haber siteleri de eklendi. Buna nazaran; basılmış eserler üzere internet haber siteleri yayın yoluyla işlenen kabahat yayım anında oluşmuş sayılacak. İnternet haber siteleriyle işlenen fillerden doğan maddi ve manevi ziyanlardan ötürü eser sahibi ile yayın sahibi ve varsa temsilcisi sorumlu tutulabilecek.
“Cinsel akın, cinayet ve intihar olayları hakkında, haber vermenin hudutlarını aşan ve okuyucuyu bu tıp fiillere özendirebilecek nitelikte olan yazı ve fotoğraf yayımlayan” internet haber siteleri para cezası ile cezalandırılabilecek. Devlet İşçi Kanunu tarafından yapılacak atama duyurularının gazete, radyo ve televizyonların yanında internet haber sitelerinde de yayınlanmasının önü açıldı. Valilik tarafından belirlenecek toplantı yerleri ve şov yürüyüşü güzergahının internet haber sitelerinde de yayınlanabilmesi sağlandı.
‘Halkı aldatıcı bilgiyi alenen yayma’
Türk Ceza Kanunu’nun “Kanunlara uymamaya tahrik” başlıklı 217. hususuna bir unsur daha eklendi. Bu düzenleme ile “Halkı aldatıcı bilgiyi alenen yayma” başlığı ile yeni bir kabahat tarifi yapıldı.
Bu hususta, “Sırf halk ortasında telaş, kaygı yahut panik yaratmak saikiyle; ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu tertibi ve genel sıhhati ile ilgili gerçeğe muhalif bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli biçimde alenen yayan kimse, bir yıldan üç yıla kadar mahpus cezasıyla cezalandırılır. Kabahatin, failin gerçek kimliğini gizlemek suretiyle yahut bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, üstteki fıkraya nazaran verilen ceza yarı oranında artırılır” sözleri yer aldı.
Ceza Muhakemesi Kanunu’nun “temyiz edilemeyecek kararlar kapsamında olsa bile bölge adliye mahkemesi dairelerinin kararları temyiz edilebilir” tabirleriyle açıklanan kısma, “halkı yanıltcı bilgiyi alenen yayma” hususu de eklendi.
‘Erişim mahzurlarına mit kanunu eklendi’
İnternet ortamında içeriğin çıkarılması yahut erişimin engellenmesi kapsamına Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Ulusal İstihbarat Teşkilatı Kanunu’nda yer alan “MİT vazife ve faaliyetlerine ait bilgi ve dokümanları, yetkisiz olarak alan temin eden çalan geçersiz olarak üreten, bunlar üzerinde sahtecilik yapan ve bunları yok eden” ve “MİT mensupları ve ailelerinin kimliklerini, makam, misyon ve faaliyetlerini rastgele bir yolla ifşa edenler ile MİT mensuplarının kimliklerini düzmece olarak düzenleyen yahut değiştiren ya da bu uydurma evrakları kullanan” unsurları de eklendi.