Küresel çapta enflasyonist baskıların artacağı beklentileriyle ABD Merkez Bankası (Fed) başta olmak üzere merkez bankalarının agresif faiz artırımları devam ediyor.
Fed, art geriye 3. defa 75 baz puanlık faiz artırımına gitti ve agresif adımların gelecek devirde de devam edeceği sinyali verdi. Fed Açık Piyasa Komitesi (FOMC), federal fonlama oranını beklentiler doğrultusunda 75 baz puan artırarak 2008’den bu yana en yüksek düzey olan yüzde 3,00-3,25 bandına çıkardı.
Üyelerin gelecek periyoda ait projeksiyonları; daha yüksek işsizlik ve yavaş ekonomik büyümeye işaret ederken, enflasyonun fakat 2025’te Fed’in yüzde 2’lik maksadına geri döneceğini ortaya koydu.
Yetkililerin federal fonlama oranına ait medyan beklentileri ise yıl sonu için yüzde 4,4 ve 2023 için yüzde 4,6 seviyesinde gerçekleşti. Bu da Banka’nın kasım ve aralıkta gerçekleştireceği toplantılarda en az 125 baz puan ile agresif faiz artırımlarına devam edeceğini gösterdi. Güncellenen projeksiyonlarla faiz indirimi başlangıcı için 2024’e işaret edilmesiyle bu tarafta birinci atağın gelecek yıl yapılabileceği beklentileri de şimdilik rafa kalkmış oldu.
ALTINDA BÜYÜME BEKLENTİSİ
Fed Lideri Jerome Powell, enflasyonu aşağı çekmenin uzun müddet trend altında büyüme gerektirebileceğini belirterek, uzun vadede potansiyelin altında bir büyümenin beklendiğini kaydetti.
Fed’in akabinde İngiltere, Norveç, İsviçre, Tayvan, Güney Afrika, Endonezya ve Filipinler merkez bankaları da siyaset faizinde artırıma gitti.
İngiltere Merkez Bankası (BoE), siyaset faizini 50 baz puan artırarak yüzde 2,25 ile son 14 yılın en yüksek düzeyine çıkardı. Banka, böylelikle art geriye 7. defa faiz artırımına gitmiş oldu.
Söz konusu gelişmelerle emtia piyasasında geçen hafta, merkez bankalarının “şahin” siyaset adımlarının devam etmesi ve artan resesyon telaşlarıyla düşüş eğilimi sürdü.
Analistler, ABD başta olmak üzere merkez bankalarının yüksek enflasyon karşısında agresif faiz artırımlarını sürdüreceği, bu durumun da ekonomileri resesyona sürükleyeceğine ait telaşlar ve dolara olan talebin artmasının emtia fiyatlarını aşağı taraflı baskılamaya devam ettiğini söyledi.
Dolar endeksi de gelişmiş ülke merkez bankalarının artan enflasyonist baskılar karşısında agresif faiz artırımlarına devam edeceği beklentileriyle 20 yıl sonra tekrar 114 düzeyinin üzerine çıktı.
Geçen hafta ons fiyatı 1.639 dolarla Nisan 2020’den bu yana en düşük seviyeyi gören altın yüzde 1,9 geriledi.
Gümüş yüzde 3,6, platin yüzde 5,7 ve paladyum da yüzde 3,2 kıymet kaybetti.
BAKIRDAKİ KIYMET KAYBI YÜZDE 4
Metallerde de geçen hafta düşüşler tesirli oldu.
Tezgah üstü piyasada bakır yüzde 4, alüminyum yüzde 3,6, kurşun ve nikel yüzde 3,4 azalış kaydetti.
Analistler, güç krizinin neden olduğu üretim sakinliği nedeniyle Avrupa’da azalan bakır talebinin bir mühlet için piyasa hassaslığını domine edebileceğini belirtti. Peru’da bakırın ulaşım çizgisini engelleyen protestocu kümenin aksiyonlarını hafifletmesiyle arza yönelik tasaların azalması bakır fiyatlarını aşağı taraflı etkiledi.
Çin’in alüminyum ithalatının gerilemesi alüminyum fiyatlarında düşüşe neden oldu.
Geçen haftayı Brent petrol yüzde 5,4 ve New York Ticaret Borsası’nda süreç gören doğal gaz yüzde 12,1 kayıpla tamamladı.
Brent petrol, merkez bankalarının agresif adımlarından etkilenen esas emtialardan biri olurken, ülkelerin güç kriziyle gayretlerini ağırlaştırması sonucu stok düzeylerinin yükselmesiyle doğal gaz fiyatları düştü.
TARIM EMTİALARI JEOPOLİTİK RİSKLER VE HAVA SICAKLIKLARININ ARTMASIYLA YÜKSELDİ
Dolara olan talebin artması tarım emtiaları üzerinde baskı oluştururken, jeopolitik riskler ve iklim olayları da tarım emtialarını etkiledi.
Tarım emtiaları, geçen hafta bir taraftan faiz artırımlarıyla düşerken, öteki taraftan jeopolitik riskler ve hava sıcaklıklarının artmasıyla yükseldi.
New York Ticaret Borsası’nda süreç gören buğday yüzde 2 arttı, soya fasulyesi yüzde 1,6, mısır yüzde 0,3 ve pirinç ise yüzde 2,5 düştü.
Pamuk yüzde 6,8 ve kakao yüzde 4,5 bedel kaybederken, kahve yüzde 2,3 ve şeker yüzde 0,5 bedel kazandı.
Buğday fiyatları, Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in işgal edilen Ukrayna topraklarını ilhak etme kelamı vermesinin yarattığı tansiyon ve Karadeniz tahıl koridoru üzerinde yarattığı belirsizlik nedeniyle yükseldi. Putin, geçen hafta kısmi seferberlik ilan etmişti.
Faiz artırımı beklentileri ve ekonomik büyümeye yönelik kaygılar pamuk ve pirinci olumsuz etkilerken, Brezilya’da kurak hava ile bir arada şeker arzına yönelik artan telaşlar kahve ve şeker fiyatlarında yükselişe neden oldu.
“BUĞDAY VE MISIR ÜRETİMİNE YÖNELİK TELAŞLAR DEVAM EDİYOR”
Vadeli süreç ve emtia piyasaları uzmanı Zafer Ergezen, Fed’in faizleri 0,75 baz puan artırdığını belirterek, “Bu da ekonomik büyüme telaşlarını artıyor.” dedi.
Buğdayın geçen haftayı yükselişle kapattığını aktaran Ergezen, ”Avrupa’da artan hava sıcaklıkları nedeniyle buğday ve mısır üretimine yönelik telaşlar devam ediyor. Bununla bir arada üretimde artış var. Yüksek üretim kestirimleri nedeniyle yükselişin sonlu kalması bekleniyor.” diye konuştu.
Mısırdaki düşüşe değinen Ergezen, petrol fiyatlarının mısır talebini etkilediğini söz etti.
Ergezen, Fed’in faiz artırımıyla birlikte üretim iddialarındaki yükselişle pamukta düşüş yaşandığını kaydetti.
Şekerin haftayı yükselişle tamamladığını belirten Ergezen, ”Dünyanın en büyük şeker üreticisi Brezilya’daki kurak hava üretim kaygılarına yol açıyor. Brezilya’da şeker üretimi, evvelki yıla nazaran yüzde 12 düşüş gösterdi. Bu nedenle arz telaşlarında artış var” biçiminde konuştu.