Diyanet İşleri Başkanlığı’nın (DİB), “Fiyatları tayin eden Allah’tır” hadisine işaret ederek verdiği fetva reaksiyon çekti. Cumhuriyet; DİB Din İşleri Yüksek Kurulu’nun yüksek fiyat artışlarının yaşandığı süreçte, “Ticarette kâr haddi var mı” sorusu üzerine verdiği fetvada “Fiyatları tayin eden, darlık ve bolluk veren Allah’tır” hadisine işaret edildiğini gündeme getirdi.
PEKİ GÜNAHLAR?
İlahiyatçı Prof. Dr. Şahin Filiz, “Hazreti Muhammed, ‘Fiyatları Allah tayin eder’ kelamını Din İşleri Yüksek Kurulu’nun anladığı manada değil, mecazen belirtmiştir. Şayet zahiri manasıyla söylemiş olsaydı, ‘Müdahale edersem haksızlık yapabilirim’ demezdi. Öyleyse Diyanet öncelikle verdiği fetvaya destek olarak aldığı hadisleri gerçek anlamaya ihtimam göstermeli” dedi. İslam’da “Her şey Allah’tandır” prensibi olduğunu lakin bu unsurun “günahların Allah’a yüklenmesi” olarak kullanılamayacağını vurgulayan Filiz, “Her insan ve her toplum, kendi yazgısını kendisi tayin eder, Allah da onların bu seçimleri doğrultusunda sonuçlar yaratır. Fiyat artışından Allah’ı sorumlu tutmak, ona ve Kuran’a taban taban zıt bir fetvadır” tabirlerini kullandı. Filiz, “İmanı mevzu alanlar dışındaki hadislerden hiçbiri çağımıza uyarlanarak genelleştirilemez” diye konuştu.
“KURAN’A AYKIRIDIR”
İlahiyatçı Cemil Kılıç ise şunları kaydetti: “Bize hadis diye aktarılan kelamların büyük bir kısmının tartışmalı olduğunu biliyoruz. Hazreti Muhammed söylemediği halde ‘söyledi’ diye bir kelamın, yani hadisin aktarılması, büyük bir vebaldir. Diyanet’in açıklamasında yer alan hadis, sahih diye nitelenen hadisler kategorisinde midir? Bu türlü olsa dahi bir kısım muhaddislerin sahih dediğine, öbür muhaddisler sahih değil diyebiliyor. Öte yandan yaşanan bir ekip aksileri Allah’a fatura etmek, İslamın temel referansı olan Kuran’a alışılmamıştır. Bu, açıkça dinin istismarıdır. Yöneticileri, yani gerçek sorumluları aklamak için Allah’ın ardına saklanmak büyük günahtır, tövbeyi gerektirir. Diyanet’i ve bu fetvayı veren arkadaşları tövbeye davet ediyorum.”
“KAPİTALİZME YOL AÇMIŞ OLURLAR”
İlahiyatçı Prof. Dr. İbrahim Maraş ise kelam konusu fetvaya ait, “kendi kaidelerinde ve hangi manada kullanıldığını bilmeden bir hadisi zikrederseniz, herkesin başını karıştırırsınız ve haber olursunuz” reaksiyonunu gösterdi. “Koyun satın alma ile ilgili hadisin zikredilmesi tam bir fecaat. Diyanet, şayet ‘ticarette kar haddi yoktur’ deyip, ‘fiyatları belirleyen Allah’tır’ hadisini buna destek gösterirse; kapitalizme yol açmış olur” diyen Maraş, şunları kaydetti: “Diyanet’in bir diğer büyük sorunu, daha tam bir devlet yapılanmasının bile oluşmadığı devirdeki uygulamaları mutlak kabul ederek bugünkü sorunları çözebileceğini zannetmesidir. Bunu yaparak hem kendine hem dini anlayışa ziyan vermektedir.”