Türkiye, İstanbul Sözleşmesi’nden Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasıyla çekildi. Çok sayıda kurum, kuruluş ve kişi, kararı yargıya taşırken Danıştay 10. Dairesi, yürütmeyi durdurma istemini reddetti. Bunun akabinde davanın temelden görüşülmesine geçildi. Bu kapsamda 28 Nisan, 7, 14 ve 23 Haziran’da davaya ait duruşmalar görüldü. Dava sürecince Danıştay savcılarının tamamı hem duruşmalarda hem de duruşmalar öncesi yazılı olarak kararın iptal edilmesi tarafında görüş bildirdi. Daire, dün, cumhurbaşkanı kararının 2’ye karşı üç oyla hukuka alışılmamış olmadığına hükmetti.
“BAŞKA SÜRECE GEREK YOK”
Cumhuriyet’in ulaştığı kararda, Meclis’in milletlerarası mutabakatlara ait yetkisinin muahedeyi bir maddeyle uygun bulmaktan ibaret olduğu belirtilerek, “Cumhurbaşkanının uygun bulma kanunu sonrasında milletlerarası muahedeyi onaylayıp onaylamama konusunda takdir yetkisine sahip olduğu, milletlerarası mutabakatların sona erdirilmesinin tıpkı mutabakat metinlerinin hazırlanması, imzalanması, son evrede onaylanarak yürürlüğe konması konularında olduğu üzere ‘yürütme yetkisi’ dahilinde bulunduğu” savunuldu. Anayasada, maddelerde ya da mevcut mevzuatta, memleketler arası kontratların sonlandırılmasına ait düzenleme olmadığı belirtilen kararda, “Milletlerarası mutabakatların sona erdirilmesine ait süreçlerin, kaynağını anayasadan alan yürütme yetkisi ve misyonu kapsamında cumhurbaşkanı tarafından yapılacağı; cumhurbaşkanının, yürütme faaliyetine ait sona erdirme yetkisini kullanırken yasama organının bir süreç tesis etmesine gerek bulunmadığı anlaşıldı” tabirleri kullanıldı.
İstanbul Sözleşmesi’nin “Her taraf istediği vakit Avrupa Kurulu Genel Sekreteri’ne yapacağı bir bildirimle bu mukaveleyi feshedebilir” kararının Türkiye açısından cumhurbaşkanına yetki verdiği tez edilen kararda, kontratlardan çekilmenin de cumhurbaşkanının, Türkiye’yi devlet lideri sıfatıyla temsil yetkisi içinde kaldığı öne sürüldü. Kararda, “Dava konusu cumhurbaşkanı kararında yetki ve form ögeleri istikametinden hukuka terslik görülmemiştir” denildi. Karara karşı açılan davalarda sıklıkla vurgulanan “yetkide ve tarzda paralellik ilkesi”ne ait de kararda, kelam konusu unsurun, “mevzuatta bir idari sürecin geri alınması, kaldırılması yahut değiştirilmesine ait tarzın düzenlenmiş olması yahut süreci tesis etmeye yetkili makamın belirtilmiş olması durumunda uygulanabilmesine imkan bulunmadığı” savunması yapıldı.
“MÜMKÜN DEĞİL”
İki üye ise karara muhalif kalarak ortak şerh yazdı. Uygun bulma maddesine bağlı olarak onaylanan milletlerarası mutabakatların yasa kararında olduğu ve bu nedenle fesih süreçlerinin cumhurbaşkanının yürütme yetkisinde olmadığı belirtilen şerhte, cumhurbaşkanına milletlerarası muahedeleri feshetme yetkisi verdiği tez edilen 9 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin ilgili unsurunun de anayasaya muhalif olduğu, bu nedenle Anayasa Mahkemesi’ne başvurulması gerektiği aktarıldı. İstanbul Sözleşmesi’nin maddeyle uygun bulunduğu lakin fesih işlemide tıpkı yolun izlenmediği kaydedilen şerhte, “TBMM’nin uygun bulma kanunu uyarınca onaylanarak yürürlüğe giren milletlerarası mukavelelerin yalnızca yürütme organı süreciyle feshedilmesi mümkün değil” sözleri kullanıldı.
Çekilme kararında İstanbul Sözleşmesi’nden neden çekinildiği konusunda hukuken geçerli bir münasebete yer verilmediği de vurgulandı.
Karar için Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’na itiraz yolu açık. DİDDK, kararı bozabileceği üzere onayabilir de. Karar onanırsa, Danıştay’daki süreç tamamlanacak. Bayan örgütleri, bu türlü bir durumda Anayasa Mahkemesi’ne başvuracaklarını vurguluyor.