Güneş ışınlarının ziyanlı tesirleri ve yol açtığı hastalıklara ait açıklamalarda bulunan Prof. Dr. Kutlubay, D vitamini sentezini sağlayan, mikropları öldüren, bağışıklık sistemine yararlı olan ve psikolojiyi olumlu etkileyen güneşin, birebir vakitte birtakım ziyanları olduğunu belirtti.
Prof. Dr. Kutlubay, güneşin, hücrelerin mikroplarının yanında sağlam hücreleri de öldürebildiğini, deri hücrelerinde hasar meydana getirebildiğini, derinin lekelenmesine ve “fotoyaşlanma” denilen kaba, kirli ve sarı renkte bir deri oluşumuna neden olabildiğini anlattı.
Deri kanserlerinin nedeninin yüzde 90 güneş ışığı olduğuna işaret eden Kutlubay, şöyle konuştu:
“Geri kalan tüm faktörler, örneğin virüsler, çevresel faktörler, radyasyon, etraf kirliliği üzere sebepler yalnızca yüzde 10’unu oluşturuyor. Lakin güneş direkt olarak çabucak kanser oluşumuna neden olmuyor. Evvel deride bir leke meydana getiriyor. Leke daha sonra kabuklu yaraya dönüşüyor. Kabuklu yara üzerinden fındık büyüklüğünde kitleler meydana gelebiliyor. Ya da ‘ülseri yara’ dediğimiz açık yara üslubunda oluşturarak, deri kanseri oluşumuna neden olabiliyor”
BENLERİN ÇAPI VE BİÇİMİNDEKİ DEĞİŞİKLİKLER SİNYAL OLABİLİR
Deri kanserlerini 3 sınıfa ayırdıklarını lisana getiren Prof. Dr. Kutlubay, bunların yüzde 80’ini öteki organlara yayılmayan bazal deri kanserlerinin oluşturduğunu belirtti.
Deri kanserlerinin yüzde 4’ü, ölümlerin ise yüzde 80’ine “melanom (malign melanom)” isimli tıbbın neden olduğunu kaydeden Kutlubay, melanomun 3’te 2’sinin sağlam görünen deride meydana geldiğini bildirdi.
Prof. Dr. Kutlubay, cinsiyet fark etmeksizin bilhassa 30-40 yaş sonrasında bunun görüldüğüne dikkati çekerek, şu ihtarlarda bulundu:
“Sivilce gibisi, birkaç ay içerisinde 3-4 milimetre çapa ulaşan, mor ya da siyah renklidir. Sağlam deride siyah renkli bir oluşum görürseniz kesinlikle dermatoloğa gidin. Bunun sebebi yüzde 90 güneş ışığı yani ultraviyoledir. Üçte biri mevcut benlerin üzerinde oluşur, benlerden ötürü çıkar. O yüzden benlerde meydana gelen bir değişiklik, benin çapının birden teğe büyümesi, yuvarlak değil de girintili çıkıntılıysa etraf dokuya yayıldığının göstergesidir. Benler genelde kahverengi ya da deri rengindedir. Şayet ki deri rengindeki ve kahverengi ben siyahlaşıyorsa, beyazlaşıyorsa ya da 3-4 farklı rengi barındırıyorsa o vakit risklidir. Ya da ben durduk yere kanıyorsa, ansızın ülserleşiyorsa dikkatli olmakta yarar vardır. Gitgide büyüyor demektir. Bir beni ortadan ikiye böldüğünüzde bir yarısının simetrisi olması gerekir. Asimetrikse o vakit çok dikkatli olmakta yarar var. Zira deri kanserine yanlışsız bir gidişat var demektir.”
SOLARYUMA ÇOK GİRMEK DERİ KANSERİ RİSKİNİ ARTIRIYOR
Kutlubay, deri kanseri hadiselerinde yaşanan artışa dikkati çekerek, “Son yıllarda deri kanseri görülme oranı 50 kat artmış durumda. Zira insanların hayat mühleti uzadı. İkincisi ozon katmanı inceldi, çevresel koşullar değişti. Beşerler daha çok deniz kenarına tatillere gidiyor. Bronzlaşmak her vakit cazip. Bir vakitler solaryum denen bronzlaşma kaynakları vardı ki artık sayıları azaldı. Solaryum da değişik ultraviyole cinsleri barındırır. O yüzden solaryumu da önermeyiz. Solaryuma çok girmek de deri kanserine gidişatı artırabiliyor.” dedi.
Deri kanserlerinin, melanom tipi hariç ekseriyetle 60-70 yaş üzeri bireylerde görüldüğünü aktaran Kutlubay, güneşten hasar gören, kırışan, kaba bir görünüm alan ya da kimi leke ya da kabuklanma oluşan yaralar üzerinde bu kansere daha çok rastlandığını anlattı.
DERİ KANSERİNE KİMLER YATKIN?
Deri kanserine çoğunlukla balıkçılar, çiftçiler, asfalt personelleri ile demir yolu çalışanları üzere açık alanlarda çalışanlar ve erkeklerde rastlandığına değinen Kutlubay, bu hastalığa yatkın olanların özelliklerini ise şöyle sıraladı:
“Açık derililer, beyaz renkliler, renkli gözlüler, kızıl saçlılar, çillenenler ya da bedeninde çil sayısı fazla olanlar. Bedeninde 50’den fazla olağan beni olanlar. Bedeninde sistemsiz benleri olanlar. Kendisinde ya da ailesinde deri kanseri öyküsü olanlar. Çocuklukta ya da bebeklikte güneşe çok maruz kalanlar ya da çocuklukta ve bebeklikte ‘bül’ denen kabarcıklı güneş yanığına maruz kalanlar, güneş yanığı geçiren bireyler.”
Kutlubay, D vitamini sentezi için güneşe muhtaçlık duyulduğunu fakat risk kümesindekilerin güneşten mümkün olduğunca korunması gerektiğini söyledi.
Deri kanseri riski bulunanların 10.00 ile 16.00-17.00 ortasında, dik geldiği saatlerde güneşten korunması gerektiğine dikkati çeken Kutlubay, “Şapka ve gözlük takacaklar, uzun kollu ve uzun paçalı şeyler giyecekler yahut açıkta kalan yerlere en az 15-30 faktörlük güneş esirgeyici sürecekler. Güneş gözetici ortalama 4 saate kadar koruyor lakin 4 saatten fazla kalacaksanız onu tekrarlamanız gerekiyor” tabirlerini kullandı.
Prof. Dr. Kutlubay, avuç içi kadar bir derinin, dirsekten aşağı ön kolun ya da dizden aşağı alt bacağın 12.00 civarında yarım saat boyunca güneş görmesinin günlük D vitamini sentezi için yeteceğini lisana getirdi.
ERKEN TEŞHİS İÇİN AYNA KARŞISINDA BENLERİNİZİ DENETİM EDİN
Cilt kanserindeki tedavi yaklaşımlarına da değinen Kutlubay, metastaz yapmayan bazal cilt kanserinde birinci seçenek olarak cerrahinin tercih edildiğini, kanserli bölgenin ortadan kaldırılarak hastanın kurtarıldığını tabir etti.
Bu hastalığın yüzde 4’ünü oluşturan malign melanom ile yüzde 16’sını oluşturan yassı hücreli kanser denen durumda erken teşhis kelam hususuysa hastanın kurtarılabildiğini anlatan Kutlubay, geç teşhis edilirse, öbür organlara sıçradıysa hastanın kaybedilebildiğini ya da yeni tedavilerle kurtarma talihlerinin da olabildiğini kaydetti.
Prof. Dr. Kutlubay, malign melanomun, kalınlığı 1 milimetreyi geçtiği takdirde ileri evre kabul edildiğini, bu türlü durumlarda hastanın sağ kalım oranının çok düşük düzeyde olduğunu belirtti.
Risk kümesindeki bireylerin, bedenlerinde yeni çıkan mor yahut siyah oluşum varsa vakit kaybetmeden dermatoloğa görünmelerini öneren Kutlubay, ayrıyeten bu bireylerin benlerini çok düzgün takip etmelerini, ayna karşısına geçip tüm bedenlerini, avuç içi, ayak tabanı ve parmak ortaları üzere bakılmayan bölgeleri denetim etmelerini ve bir oluşum görürlerse doktora başvurmalarını tavsiye etti.
Bir kişinin hayatı boyunca alacağı ultraviyolenin yüzde 80’ini birinci 20’li yaşlarında aldığına işaret eden Kutlubay, bu çağlarda maruz kalınan güneş ışığı ve yanıklarının ileride ortaya çıkabilecek deri kanserleri açısından çok kıymetli olduğunu kaydetti. Kutlubay, bu nedenle bebek ve çocukların güneşten çok âlâ korunması gerektiğini kelamlarına ekledi.